Το περιεχόμενο της επιστολής και οι αποφάσεις της Γερουσίας
Σαφή μηνύματα προς την Τουρκία στέλνουν Κύπρος και ΗΠΑ, την ώρα που το δεύτερο γεωτρύπανο της Άγκυρας («Γιαβούζ») πλέει προς την κυπριακή ΑΟΖ. Η Γερουσία αποφάσισε άρση του εμπάργκο όπλων στην Κύπρο και αναστολή της μεταφοράς των F-35. Παράλληλα, ο Νίκος Αναστασιάδης με επιστολή του προς τον γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, καταγγέλλει τις τουρκικές ενέργειες στα Κατεχόμενα, ενώ την ίδια ώρα η Κύπρος εκδίδει NAVTEX και το τεμάχιο 3, «φρενάροντας» έτσι την πορεία του «Γιαβούζ». Και όλα αυτά εν όψει της συνάντησης Τραμπ – Ερντογάν στην Οσάκα της Ιαπωνίας, στη Σύνοδο Κορυφής.
Η επιστολή Αναστασιάδη
Επιστολή προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για το θέμα της Αμμοχώστου απέστειλε την Τετάρτη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σύμφωνα με τον «Φιλελεύθερο». Στην επιστολή του ο Νίκος Αναστασιάδης καταγγέλλει τις ενέργειες της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας, κάνοντας λόγο για εφαρμογή του «Σχεδίου Β» του οποίου ένας από τους βασικούς στόχους ήταν το άνοιγμα της πόλης υπό τουρκική διοίκηση. Ο ΠτΔ σημειώνει τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Στην επιστολή του ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αναφέρεται «στις ενέργειες του παράνομου τουρκικού κατοχικού καθεστώτος» και τα σχέδια για «ενδεχόμενο άνοιγμα του περιφραγμένου τμήματος των Βαρωσίων». Σημειώνει στη συνέχεια τη θέση της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως είχε τεθεί και στο παρελθόν με επιστολή προς τον ΓΓ ΟΗΕ στις 4 Αυγούστου 2017. Στη συγκεκριμένη επιστολή ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είχε πληροφορήσει τον Γενικό Γραμματέα ότι «η τουρκική πλευρά δημοσίως αναφερόταν στο Σχέδιο Β’ στο Κυπριακό το οποίο επικεντρωνόταν στο άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων για επανεγκατάσταση, μετά τη Διάσκεψη για την Κύπρο στο Κραν Μοντανά». Στις 18 Αυγούστου ο ΓΓ του ΟΗΕ διαβεβαίωνε γραπτώς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη πως η θέση των Ηνωμένων Εθνών επί του θέματος παραμένει αναλλοίωτη και καθορίζεται από τα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.
Ο Ν. Αναστασιάδης προχώρησε στην ετοιμασία νέας επιστολής «λαμβάνοντας υπόψη την παρούσα λεπτή συγκυρία και τις εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις από τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην προοπτική επανέναρξης των διακοινοτικών συνομιλιών» υπό την αιγίδα του Γενικού Γραμματέα.
Σε άλλο σημείο της επιστολής του ο ΠτΔ αναφέρει στον Αντόνιο Γκουτέρες πως «το ξεχωριστό καθεστώς των Βαρωσίων, ως μια περιοχή η οποία βρίσκεται υπό τον έλεγχο του τουρκικού στρατού και μια περιοχή στην οποία η Τουρκία έχει αποκλειστικό έλεγχο και ευθύνη, αναγνωρίζεται σ’ όλες τις εκθέσεις του ΓΓ για τη δράση του ΟΗΕ στην Κύπρο». Του υπενθυμίζει πως στην τελευταία του έκθεση προς το Συμβούλιο Ασφαλείας –ημερομηνίας 11 Ιανουαρίου 2019– αναφέρει ότι «τα Ηνωμένα Έθνη συνεχίζουν να θεωρούν την κυβέρνηση της Τουρκίας υπεύθυνη για το στάτους κβο στο Βαρώσι».
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υπογραμμίζει πως «το πλαίσιο για την επιστροφή των Βαρωσίων στους νόμιμους κατοίκους τους» καθορίζεται μέσα από τις Υψηλού Επιπέδου συμφωνίες του 1979 και τα ψηφίσματα 414 (1977), 482 (1980), 550 (1984) και 789 (1992).
Ο Ν. Αναστασιάδης υπογραμμίζει πως τα όσα έχουν λεχθεί από τουρκικής πλευράς για μελέτη απογραφής στην Αμμόχωστο «είναι εμφανές ότι το όλο θέμα εμπίπτει στο ”Σχέδιο Β” της Τουρκίας με στόχο την επανεγκατάσταση των περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων, υπό στρατιωτική κατοχή». Για να σημειώσει ευθύς μετά πως «τέτοια σχέδια βρίσκονται ενάντια στις πρόνοιες των σχετικών ψηφισμάτων του ΟΗΕ».
Υποδεικνύει πως σ’ αυτή την κρίσιμη χρονική συγκυρία οι ενέργειες της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής κοινότητας με «προώθηση σχεδίων τα οποία στρέφονται εναντίον της προσπάθειας επίτευξης μιας ουσιαστικής και βιώσιμης λύσης του κυπριακού προβλήματος θα έπρεπε να απορριφθούν άμεσα από τη διεθνή κοινότητα».
Σε άλλο σημείο της επιστολής ο ΠτΔ σημειώνει πως οι συνεχείς εκκλήσεις της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας για την επιστροφή και επανεγκατάσταση των Βαρωσίων από τους νόμιμους ιδιοκτήτες και κατοίκους τους υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών έχουν απορριφθεί από την Τουρκία.
Ακολούθως, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επαναφέρει την πρότασή του για την Αμμόχωστο την οποία έθεσε και γραπτώς προς τον Μουσταφά Ακιντζί κατά την τελευταία τους συνάντηση και η οποία περιλαμβάνει:
1. Τη σύσταση μιας Τεχνικής Επιτροπής για Ανοικοδόμηση και Επανεγκατάσταση της περίκλειστης περιοχής της πόλης της Αμμοχώστου.
2. Ως πρώτο βήμα να επιτραπεί σε ξένους και Κύπριους ειδικούς, συμπεριλαμβανομένων και Ελληνοκυπρίων, να διενεργήσουν τεχνικές μελέτες για την ανοικοδόμηση.
3. Να γίνει αίτηση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για χρηματοδότηση των μελετών και να κληθούν τα Ηνωμένα Έθνη να συνδράμουν στην τεχνική δουλειά.
4. Θα πρέπει να διασφαλιστεί η πλήρης αποστρατιωτικοποίηση της περιοχής.
Ο Νίκος Αναστασιάδης εκφράζει προς τον Αντόνιο Γκουτέρες την ελπίδα ότι «ο ηγέτης της τουρκοκυπριακής πλευράς θα ανταποκριθεί θετικά στην πρότασή μου η οποία μπορεί να λειτουργήσει ως ένα από τα Μέτρα Οικοδόμησης, σε πλήρη σύμπλευση με τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ τα οποία καλούν για επιστροφή της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων στους νόμιμους κατοίκους τους υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών».
Τέλος, αναφέρει και σ’ αυτή του την επιστολή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ότι παραμένει δεσμευμένος να συνεχίσει να εργάζεται με τον ΓΓ του ΟΗΕ «για να διατηρηθούν ζωντανές οι προοπτικές επανέναρξης των συνομιλιών». Καταλήγει ζητώντας από τον Γενικό Γραμματέα να ασκήσει κάθε προσπάθεια για εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό.
«Φρένο» στο «Γιαβούζ» με Navtex
Η Κυπριακή Δημοκρατία, με Navtex που εξέδωσε, δέσμευσε μεγάλη θαλάσσια περιοχή ανοικτά του Κάβο Γκρέκο που καλύπτει μεγάλο μέρος του τεμαχίου 3 και μέρος του τεμαχίου 2 της κυπριακής ΑΟΖ, εντός της περιοχής ευθύνης του Κέντρου Έρευνας και Διάσωσης, για ναυτική άσκηση με πραγματικά πυρά για τη Δευτέρα 1η Ιουλίου που θα επαναληφθεί και την Τετάρτη 10 Ιουλίου.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα του «Φιλελεύθερου», το νοτιοανατολικό άκρο της περιοχής που δεσμεύτηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία, συνορεύει με τον στόχο «Σουπιά», όπου ερευνητική γεώτρηση παρεμποδίστηκε από τουρκικά πολεμικά πλοία τον Φεβρουάριο του 2018. Σύμφωνα με τη Navtex της Κυπριακής Δημοκρατίας, στην περιοχή θα πραγματοποιηθούν ασκήσεις με πραγματικά πυρά και θα είναι «πολύ επικίνδυνη για ναυσιπλοΐα».
Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι η Τουρκία, τουλάχιστον μέχρι και αργά χθες, δεν είχε αντιδράσει ως συνηθίζει με δήθεν αντι-Navtex με την οποία θα θεωρεί ως «μη εκδοθείσα» τη Navtex της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Είναι εμφανές ότι η Navtex έχει προληπτικό χαρακτήρα και απαντά σε τουρκικές απειλές ότι θα μεταφέρει το γεωτρύπανο Yavus σε περιοχή του τεμαχίου 3 της κυπριακής ΑΟΖ, με σκοπό αφενός να συνεχίσει την αμφισβήτηση της ΑΟΖ που ξεκίνησε με την παρεμπόδιση της γεώτρησης στη «Σουπιά» και να δικαιολογήσει τις τότε ενέργειες. Επίσης, η Τουρκία θέλει να βάλει νέα εμπόδια σε νέο σχέδιο γεώτρησης στον ίδιο στόχο που βρίσκεται σε εξέλιξη, μετά και την αναμενόμενη είσοδο και της γαλλικής ΤΟΤΑL στα δικαιώματα του τεμαχίου μαζί με τις ΕΝΙ και Kogas.
ΗΠΑ: Άρση εμπάργκο όπλων στην Κύπρο
Διατάξεις για την άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και για την υπό όρους αναστολή της μεταφοράς των μαχητικών F-35 στην Τουρκία, περιλαμβάνει η εκδοχή του νομοσχεδίου για τον νέο προϋπολογισμό του Πενταγώνου (National Defense Authorization Act) που υπερψηφίστηκε την Πέμπτη από την επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι συγκεκριμένες διατάξεις ταυτίζονται λεκτικά με τις αντίστοιχες προβλέψεις τού νομοσχεδίου «East Med Act». Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της άρσης του εμπάργκο, η απαλοιφή αυτών των περιορισμών θα επιτρέψει στην Ουάσινγκτον να επικαιροποιήσει την πολιτική της στην ανατολική Μεσόγειο και θα οδηγήσει συγχρόνως στον περιορισμό της ρωσικής επιρροής στην Κύπρο.
Επιπλέον, στην ίδια εκδοχή του νομοσχεδίου στέλνεται εκ νέου το μήνυμα προς την Άγκυρα ότι η ολοκλήρωση της απόκτησης του ρωσικού συστήματος S-400 θα οδηγήσει στην ματαίωση της μεταφοράς των μαχητικών F-35 και θα έχει αρνητικές παρενέργειες στην αμυντική συνεργασία των δύο χωρών. Υπό αυτό το πρίσμα, ζητείται από τον Αμερικανό πρόεδρο να εφαρμόσει πλήρως όλες τις κυρώσεις που προβλέπονται στο πλαίσιο του νόμου για την αντιμετώπιση των αντιπάλων της Αμερικής μέσω κυρώσεων (CAATSA).
Κάνοντας λόγο για ένα μήνυμα εξωτερικής πολιτικής που εξέπεμψε η Γερουσία, ο γερουσιαστής Μπομπ Μενέντεζ είπε ότι το νομοσχέδιο έδειξε στους εταίρους των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο ότι η Ουάσινγκτον δεσμεύεται να ανταποκριθεί στις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που αναδύονται στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
«Με την Κύπρο να επιδιώκει την εμβάθυνση της στρατηγικής εταιρικής σχέσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες, εξυπηρετεί τα εθνικής ασφαλείας και οικονομικά μας συμφέροντα να άρουμε αυτούς τους απαρχαιωμένους εξοπλιστικούς περιορισμούς που δεν βοηθούν πλέον τους αμερικανικούς στόχους ασφάλειας», σημείωσε ο Αμερικανός γερουσιαστής.
Ικανοποίηση HALC για τη νέα Αμερικανική Πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο
Από την πλευρά του, ο εκτελεστικός διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας (HALC), Έντι Ζεμενίδης, εξέφρασε την εκτίμηση ότι η άρση του αμυντικού εμπάργκο θα ενισχύσει τόσο τις διμερείς σχέσεις Λευκωσίας-Ουάσινγκτον όσο και τις δυνατότητες της τριμερής συμμαχίας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ.
«Αυτό είναι ένα άλλο τεράστιο βήμα προς την κατεύθυνση μιας νέας αμερικανικής πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο. Με την πρόβλεψη για τα F35, το νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό του Πενταγώνου είναι σαφές: η Τουρκία δεν υπάγεται πλέον σε καθεστώς ‘ευνοούμενου έθνους’, όταν πρόκειται για την πολιτική ασφάλειας των ΗΠΑ. Θα πρέπει να αποδείξει ότι είναι αξιόπιστος σύμμαχος και συμβάλλει στην περιφερειακή σταθερότητα και συνεργασία και όχι ένα αποσταθεροποιητικό κράτος που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο (rogue state)», τόνισε ο κ. Ζεμενίδης.
Νομοσχέδιο για Προϋπολογισμό του Πενταγώνου στη Βουλή
Την ίδια ώρα βρίσκεται στα σκαριά και η αντίστοιχή εκδοχή του νομοσχεδίου για τον προϋπολογισμό του Πενταγώνου που προωθείται στη Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία περιλαμβάνει ανάλογες προβλέψεις, καθώς ο βουλευτής Ντέιβιντ Σιτσιλίνε έχει ήδη καταθέσει σχετική τροπολογία για την άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων στη Κυπριακή Δημοκρατία.