Γράφει η Στέλλα Πετάση
Η εξοικείωση με την διαδικτυακή αγορά, με αφετηρία το 2020 και την πανδημία του COVID-19, έχει αρχίσει να παίρνει όλο και μεγαλύτερες διατάσεις. Αυτό φυσικά έχει δημιουργήσει ανησυχία σχετικά με πως έχει διαμορφωθεί η συνείδηση του καταναλωτή μέσα σε αυτήν την αχανή και ανεξέλεγκτη αγορά.
Τι είναι αυτό που ωθεί τους ανθρώπους σε αλόγιστες και χωρίς μετρό αγορές; Αρχικά σημαντικό ρολό στην δημιουργία αυτής της «ανθυγιεινής» συνήθειας διαδραματίζει η πρακτικότητα και η ευκολία τους. Η εύκολη πρόσβαση από πληθώρα μέσων και σε μεγαλύτερο πλήθος επιλογών , καθώς και η ευελιξία μέσα στον χρόνο είναι αυτά που ενισχύουν την πρακτικότητα του συγκεκριμένου είδους αγοράς.
Ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για τις αλόγιστες αυτές σπατάλες πρέπει να αποδοθεί σε ψυχολογικές παραμέτρους. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, αρνητικά συναισθήματα που βιώνονται, άγχος και κατάθλιψη, οι προσδοκίες του περίγυρου για υψηλό κοινωνικό status παίζουν καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση τέτοιων συμπεριφορών κατανάλωσης, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν και στον εθισμό.
Λαμβάνοντας επίσης άποψη το βιολογικό κομμάτι των εθιστικών συμπεριφορών, έρευνες έχουν επιβεβαιώσει ότι υπάρχουν ορισμένες διεργασίες στο σύστημα επεξεργασίας της ανταμοιβής, που προκαλούν αλλαγές στη σεροτονίνη, τη ντοπαμίνη και τα επίπεδα κορτιζόλης. Αποδεικνύεται έτσι ότι ο εθισμός στα ψώνια έχει την ίδια βιολογική βάση με άλλους πιο διαδεδομένους και οικείους εθισμούς. Πιο συγκεκριμένα το αίσθημα της ανταμοιβής προκαλείται από την απελευθέρωση ντοπαμίνης στον επικλινή πυρήνα μια μικρή έσω εγκεφαλική δομή, τμήμα των βασικών γαγγλίων του εγκεφάλου. Σχετική έρευνα έχει δείξει ότι η ντοπαμίνη μπορεί να παίζει μεγαλύτερο ρόλο στην προσδοκία να λάβουμε ανταμοιβή (reward anticipation) από την ευχαρίστηση της ίδιας της ανταμοιβής (reward), ενώ όταν υπάρχει αβεβαιότητα για την έκβαση, η ευφορία εντείνεται. Η έντονη λοιπόν ανάγκη για μικρές εκκρίσεις ντοπαμίνης «παραλύουν» την λογική του καταναλωτή, ο όποιος κυνηγώντας το εύκολο και γρήγορο εθίζεται.
Ωστόσο η θεραπεία των εθισμών αποτελεί ένα αρκετά περίπλοκο ζήτημα. Η αρχική αναγνώριση του προβλήματος αποτελεί το πρώτο και πολύ σημαντικό βήμα. Στην πραγματικότητα, το σημείο στο όποιο πρέπει να δοθεί έμφαση είναι το από πού πηγάζει και τι τροφοδοτεί αυτή την ανάγκη για αλόγιστα ψώνια. Η αναζήτηση των αληθινών λόγων της συγκεκριμένης αγοραστικής συμπεριφοράς μπορεί να πραγματοποιηθεί με την βοήθεια της ψυχοθεραπείας. Τέλος μέσα στα πλαίσια της ψυχοθεραπείας το άτομο μπορεί να μάθει διαφορές πρακτικές μεθόδους αντιμετώπισης και κατευνασμού της ανάγκης του.
Συνολικά λοιπόν είναι φανερό ότι ένα συνονθύλευμα ψυχολογικών, βιολογικών και κοινωνικών παραγόντων είναι υπεύθυνο για αυτή την διαδικτυακή καταναλωτική μανία. Τέτοιες συμπεριφορές δεν πρέπει να υποτιμούνται καθώς αποτελούν το φανερό κομμάτι σε ένα πιο βαθύ πρόβλημα. Η αναγνώριση του προβλήματος και η αναζήτηση για βοήθεια μπορεί να δημιουργήσει ένα πλαίσιο αυτοαποδοχής και αυτοφροντίδας μεσα στο οποίο τέτοιες εμμονικές συμπεριφορές μπορούν να αντιμετωπιστούν.
Πηγές
https://www.hiwellapp.com/el/blog/ti-einai-o-ethismos-sta-pswnia
Grant, J. E., Brewer, J. A., Potenza, M. N. (2006). “The Neurobiology of Substance and Behavioral Addictions”. CNS Spectrums. 11(12). 924-930.
https://www.therapia.gr/oniomania/
Dopamine Nation Dr Anna Lembke
The post Η ψυχολογία πίσω από τις συνεχείς διαδικτυακές αγορές. Τι ωθεί τους ανθρώπους να αγοράζουν αλόγιστα πράγματα που δεν χρειάζονται ; appeared first on CSIi – Cyber Security International Institute.
Πηγή : https://www.csii.gr/