Η 31η Μαΐου 2017 αποτελεί ημερομηνία «ορόσημο» καθώς το κοινοβούλιο της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας ανέδειξε τον Ζόραν Ζάεφ ως νέο πρωθυπουργό της χώρας. Η ψηφοφορία έθεσε τέλος σε μία πολύμηνη περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας στα Σκόπια και άνοιξε τον δρόμο, όπως απεδείχθη στη συνέχεια, για την επίλυση μιας από τις πιο επώδυνες πολιτικές διαμάχες της Ευρώπης η οποία μετά από 27 χρόνια έφθασε σε επίσημο τέλος την Παρασκευή.
Πλέον, με την κύρωση της Συμφωνία των Πρεσπών από το ελληνικό Κοινοβούλιο η πΓΔΜ μετονομάζεται σε Βόρεια Μακεδονία και ανοίγει ο δρόμος για ένταξη της χώρας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Χρειάστηκαν 82 «ναι» από τη Βουλή της πΓΔΜ και «153» από την Ελληνική Βουλή ώστε η συμφωνία ανάμεσα στις δύο χώρες να φύγει από το «χαρτί» και να γίνει πραγματικότητα, ώστε να κριθεί στην πράξη από τον χρόνο και την Ιστορία. «Ας είναι αιώνια η ειρήνη και η πρόοδος στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη» όπως άλλωστε ευχήθηκε και ο Ζόραν Ζάεφ στο συγχαρητήριο μήνυμα του προς τον Αλέξη Τσίπρα.
Τα επόμενα βήματα
Ο Προκόπης Παυλόπουλος θα υπογράψει το νόμο για τη Συμφωνία των Πρεσπών και μετά θα δημοσιευθεί στο ΦΕΚ και θα αποσταλεί ενημέρωση στην ειδική γραμματεία του NATO ότι κυρώθηκε. Εν συνεχεία οι μόνιμοι αντιπρόσωποι των 29 στο NATO θα υπογράψουν το πρωτόκολλο εισδοχής της Βόρειας Μακεδονίας στη Συμμαχία και αυτό θα αποσταλεί στις πρωτεύουσες των χωρών για επικύρωση από τα Κοινοβούλια.
Πρώτη θα το επικυρώσει η ελληνική Βουλή και μετά την επικύρωση θα αποσταλεί ρηματική διακοίνωση στα Σκόπια πως η Ελλάδα έχει επικυρώσει τη συμφωνία και το πρωτόκολλο εισδοχής στο NATO. Αμέσως μετά, τα Σκόπια θα στείλουν στην Αθήνα και στη γραμματεία του ΟΗΕ ενημέρωση ότι τίθεται σε ισχύ η συμφωνία και ταυτόχρονα θα αποστείλουν και μια επιστολή στα κράτη – μέλη του ΟΗΕ και στους διεθνείς οργανισμούς πως το νέο όνομα της χώρας είναι Βόρεια Μακεδονία και με αυτό θα αναγνωρίζεται. Αυτό το όνομα θα χρησιμοποιείται από εκείνο το σημείο και στο εξής.
Μετά από αυτό ο πρόεδρος της ελληνικής Δημοκρατίας θα υπογράψει το κυρωμένο από τη Βουλή πρωτόκολλο εισδοχής της Βόρειας Μακεδονίας στο NATO και θα αποσταλεί στο NATO στην Ουάσιγκτον η σχετική ρηματική διακοίνωση για να ολοκληρωθεί η διαδικασία.
Τρεις “απειλές” για βέτο
Ωστόσο ο δρόμος θα είναι μακρύς. Οι πιέσεις των Δυτικών προς τα Σκόπια και στον αντίποδα οι καταγγελίες της Ρωσίας για ανάμιξη των ΗΠΑ στα Βαλκάνια οδήγησαν Μόσχα και Ουάσιγκτον να ερίζουν πάνω από τα Βαλκάνια με το Ρωσικό ΥΠΕΞ να αφήνει ανοιχτό ακόμη και το ενδεχόμενο προβολής βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
«Ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Ρωσία παρακολουθεί στενά την εξέλιξη αυτής της κατάστασης. Σύμφωνα με την παράγραφο 3 του ψηφίσματος 845 του Συμβουλίου Ασφαλείας, τα αποτελέσματα των συζητήσεων ανάμεσα στα Σκόπια και την Αθήνα θα εξεταστούν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ» ανέφερε προ μηνών σε ανακοίνωσή του το Ρωσικό ΥΠΕΞ..
Με βέτο στην ένταξη της ΠΓΔΜ στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ έχει απειλήσει και ο Βούλγαρος αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Άμυνας Κρασιμίρ Καρακατσάνοφ, αντιδρώντας με αυτόν τον τρόπο στα περί μακεδονικής γλώσσας του Ζόραν Ζάεφ. «Δεν θα επιτρέψουμε “μακεδονική γλώσσα: σε Ε.Ε. και ΝΑΤΟ. Τα Σκόπια να σταματήσουν την παραχάραξη της ιστορίας», έχει δηλώσει ο Βούλγαρος αναπληρωτής πρωθυπουργός.
Τέλος, και ο πρόεδρος της ΝΔ απείλησε με βέτο κατά την ομιλία του στη Βουλή. «Η Ελλάδα μπορεί ανά πασά στιγμή να βάλει βέτο στη διαδικασία ένταξης των Σκοπίων στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Και αυτό το δικαίωμα της πατρίδας μας αρνούμαι να το απεμπολήσω» τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Το γεωστρατηγικό παιχνίδι
Οι υπέρμαχοι της Συμφωνίας των Πρεσπών δηλώνουν ότι αυτή αποτελεί την ευκαιρία για μεταμορφωθούν και να σταθεροποιηθούν τα Βαλκάνια, μια περιοχή που οικονομικά παραμένει πίσω από την υπόλοιπη Ευρώπη και μια χώρα όπου η Ρωσία μάχεται με τη Δύση για επιρροή.
Στην αντιπέρα όχθη οι πολέμιοι της Συμφωνίας εκτιμούν ότι οι «Πρέσπες», πιθανόν να ανοίξουν και πάλι την «κερκόπορτα» της επονομαζόμενης «πυριτιδαποθήκης της Ευρώπης», κάνοντας λόγο για αλυτρωτισμό και επικίνδυνες γεωστρατηγικές ισορροπίες.
Ορισμένοι θεωρούν ότι η ταχεία λύση στο Σκοπιανό θα ανοίξει την όρεξη σε άλλα βαλκανικά κράτη, ενώ την ίδια στιγμή προβληματίζονται και για τη συζήτηση περί ανταλλαγής εδαφών Κοσσόβου-Σερβίας.
Οι προσπάθειες της Μόσχας να παρέμβει στα Βαλκάνια δημιούργησαν ένα νέο πεδίο αντιπαράθεσης ανάμεσα στη Ρωσία και τις ΗΠΑ, με επίκεντρο την πΓΔΜ. Η Μόσχα έχει ταχθεί εναντίον της επέκτασης του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια και έχει κατηγορήσει την Δύση για παρεμβάσεις.
Αποτέλεσμα; Η έγκριση και υλοποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών κατά την άποψη των Αμερικάνων όχι μόνο αποτρέπει την περαιτέρω ρωσική διείσδυση στα Βαλκάνια και την έγερση εμποδίων στην διεύρυνση του ΝΑΤΟ στην περιοχή αλλα προσφέρει «ασπίδα» σε οποιαδήποτε απόπειρα επανάληψης διεθνοτικής αντιπαράθεσης στην χώρα που θα είναι διαλυτική για την ΠΓΔΜ. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, οι ΗΠΑ φαίνεται να βγαίνουν νικητές έναντι της Ρωσίας σε αυτό το πρώτο στάδιο της αντιπαράθεσης.
Από την πλευρά του το ΝΑΤΟ στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου έκανε σαφές ότι η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων είναι κρίσιμης σημασίας για την ασφάλεια της ΕΕ κι ότι η συνεργασία με όλες τις χώρες της περιοχής είναι πολύ καλή τόσο σε θέματα αντιμετώπισης της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος, όσο και σε θέματα πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης.
Οι υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ συμφώνησαν να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Εάν η χώρα είναι έτοιμη να κάνει τα αναγκαία βήματα, το ΝΑΤΟ είναι έτοιμο να δεχτεί το πρώτο Ετήσιο Εθνικό Πρόγραμμα του Σαράγεβο: ένα εργαλείο συνεργασίας που καλύπτει την πολιτική, οικονομική και αμυντική μεταρρύθμιση, είπε ο Γ. Στόλτενμπεργκ.
Οι υπουργοί συζήτησαν και για την κατάσταση στο Κοσσυφοπέδιο. Ο γ.γ. του ΝΑΤΟ εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με τα σχέδια για τη μετατροπή της Δύναμης Ασφάλειας του Κοσσυφοπεδίου σε στρατό, λέγοντας ότι αυτό γίνεται σε κακή χρονική στιγμή και περιπλέκει τον διαμεσολαβητικό διάλογο μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας.
Από την πλευρά της η Γερμανία έχει στρέψει και πάλι το ενδιαφέρον της στα Βαλκάνια, ειδικά στα δυτικά, προωθώντας με ζήλο την ευρωατλαντική τους ενσωμάτωση, όχι μόνον για οικονομικούς λόγους αλλά και για λόγους γεωπολιτικής σταθερότητας και ασφάλειας, όπως έδειξε και η ανάγκη ανακοπής του «βαλκανικού διαδρόμου» κατά τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης του 2015.
Τέλος, η Τουρκία έχει επιρροή στα Βαλκάνια και προσπαθεί να την αυξήσει περαιτέρω. Ενδεικτική είναι η τοποθέτηση του Νίκου Κοτζιά ο οποίος μιλώντας κατά τη συζήτηση στη Βουλή για τη Συμφωνία των Πρεσπών διερωτήθηκε: «Την ΠΓΔΜ τη θέλουμε με την Τουρκία ή με εμάς;». Πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός Εξωτερικών της πΓΔΜ συναντήθηκε με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου. «Θέλουμε να καλωσορίσουμε τη “Μακεδονία” στο ΝΑΤΟ, ως τον 30ο μας σύμμαχο, δίχως περαιτέρω καθυστερήσεις» είπε ο Τούρκος ΥΠΕΞ, σημειώνοντας ωστόσο ότι η Τουρκία εξακολουθεί να εμμένει στην υφιστάμενη συνταγματική ονομασία.
«Η Τουρκία αναγνωρίζει την “Μακεδονία” υπό το συνταγματικό της όνομα. Έχουμε ισχυρούς δεσμούς, που χρονολογούνται εδώ και πολλούς αιώνες.Είναι σημαντική για τα Βαλκάνια «η σταθερότητα της “Μακεδονίας”. Καθώς η Τουρκία, η Αλβανία, η Σερβία, η Βοσνία Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο και εμείς έχουμε πολύ καλές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένου του Μαυροβουνίου. Και αυτό επειδή η Τουρκία δίνει σημασία στη σταθερότητα της περιοχής και παρέχει στήριξη για οικονομική ανάπτυξης» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τούρκος ΥΠΕΞ.
Εντός των ελληνικών πυλών
Η συμφωνία, που εγκρίθηκε με ψηφοφορία 153-146, ήταν το τελευταίο βήμα σε μια δύσκολη 12μηνη διαδικασία που περιλάμβανε συλλαλητήρια, πολιτικές συγκρούσεις, καταγγελίες και ανακατάταξη του κοινοβουλευτικού χάρτη.
Μετά από μια τριήμερη θυελλώδη συνεδρίαση στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, η Συμφωνία των Πρεσπών υπερψηφίστηκε με τα κόμματα και τους πολιτικούς αρχηγούς να τοποθετούνται για την επόμενη ημέρα.
«Η διαδικασία ένταξης των Σκοπίων στην ΕΕ δεν σχετίζεται με τη Συμφωνία των Πρεσπών. Η Ελλάδα θα διατηρήσει στο ακέραιο όλα τα δικαιώματα που απορρέουν από την ιδιότητα του κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δηλαδή, το δικαίωμα στην Ελλάδα να διαπραγματεύεται και να ανοίγει ή να κλείνει κάθε επιμέρους κεφάλαιο της προενταξιακής διαδικασίας, ανάλογα με τα εθνικά και τα κοινοτικά συμφέροντα. Με απλά λόγια, η Ελλάδα μπορεί ανά πασά στιγμή να βάλει βέτο στη διαδικασία ένταξης των Σκοπίων στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Και αυτό το δικαίωμα της πατρίδας μας αρνούμαι να το απεμπολήσω κι ας το καταλάβουν όλοι από τώρα» ξεκαθάρισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ωστόσο, λίγη ώρα μετά ο πρόεδρος της ΝΔ υπογράμμισε: «Πρέπει όλοι να γνωρίζουν τι θα συμβεί την επόμενη ημέρα. Αν, λοιπόν, η Συμφωνία των Πρεσπών κυρωθεί, τότε δεν θα μπορεί να ακυρωθεί, καθώς διαθέτει μεγαλύτερη ισχύ από κάθε νόμο. Το Διεθνές Δίκαιο την καθιστά δυσμετάβλητη κάθε τροποποίησή της εξαιρετικά δύσκολη. Τυχόν παραβίασή της μπορεί να σημάνει διεθνή απομόνωση και Διεθνές Δικαστήριο για τη χώρα μας. Και το βάρος που θα αναλάβει η επόμενη κυβέρνηση θα είναι τεράστιο».
«Σήμερα γράφουμε μια νέα σελίδα για τα Βαλκάνια. Το μίσος των εθνικισμών, οι διενέξεις και οι συγκρούσεις δίνουν τη θέση τους στη φιλία, την ειρήνη και τη συνεργασία», υπογράμμισε από τη μεριά του ο πρωθυπουργός, αμέσως μετά την ψηφοφορία.
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του κατηγόρησε τη ΝΔ για διχαστικό και προσβλητικό λόγο. Ο κ. Τσίπρας χαρακτήρισε υποκριτική τη στάση της ΝΔ και του κ. Μητσοτάκη κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης, καταλογίζοντας του διαρκείς αλλαγές σε αυτή την πορεία. Υποστήριξε πως όταν ο κ. Μητσοτάκης είδε ότι η κυβέρνηση πετυχαίνει σύνθετη ονομασία erga omnes, άλλαξε και έθεσε ως απαράβατο όρο να κατοχυρωθεί αυτή και με αναθεώρηση της συνταγματικής ονομασίας. Όταν είδε, συνέχισε, πως και αυτό επιτυγχάνεται, έβαλε ως προϋπόθεση να ολοκληρωθεί η συνταγματική αναθεώρηση πριν από την κύρωση της συμφωνίας στο ελληνικό Κοινοβούλιο. “Το βασικό σας πρόβλημα δεν είναι η Συμφωνία. Το βασικό σας πρόβλημα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Το βασικό σας πρόβλημα είναι ότι αυτή τη συμφωνία τη φέρνω εγώ, τη φέρνει ο Κοτζιάς…”, τη φέρνουν οι “προσωρινοί ένοικοι της εξουσίας” και όχι εκείνοι που θεωρούν εαυτούς “μόνιμους ιδιοκτήτες”, είπε προς τον κ. Μητσοτάκη.